Doelgericht ontwerpen

Een belangrijke stap in het ontwerpen van gebruikersvriendelijke websites, is het rekening houden met de achterliggende taken van de doelgroep. Als Interaction Designer houd je dit natuurlijk altijd in je achterhoofd tijdens de ontwerpfase. Gevaar hierbij is echter wel, dat je geen duidelijk en helder onderscheid meer hebt tussen de diverse doelen en gebruikerstypen van een website. Kun je door de bomen het bos nog wel zien?

Hierom zou het goed zijn om deze doelen vooraf aan het ontwerpproces op het papier te zetten. Men kan uiteraard gehele persona�s ontwerpen. Echter, ik ga niet verder op persona�s in, omdat op het weblog hier al genoeg over te lezen valt. Wel wil ik het graag hebben over de doelen van gebruikers, het zogenaamd �Goal-centered Design�. Wat zijn doelen nu precies, en wat hebben we eraan? Doelen geven ons een antwoord op de vraag, waarom en hoe gebruikers de website graag zouden willen gebruiken. Voor Interaction Designers kunnen deze doelen houvast geven, om te bepalen hoe gebruikers in complexe situaties zich zouden gedragen en hun taken zouden willen uitvoeren.

Allereerst zijn er drie niveaus van cognitieve en emotionele verwerking, waarmee men als ontwerper rekening moet houden:

De inwendige verwerking:

Dit vindt onmiddellijk plaats. Het is de eerste reactie van personen op visuele en andere zintuiglijke aspecten (geluid, beweging, etc.) aan een website, voordat er ook maar een significante interactie heeft plaatsgevonden. De ontwerpfase die hieraan verbonden ligt, speelt dan ook in op smaak (doelgericht ontwerpen om een passende psychologische of emotionele reactie uit te lokken).

De gedragsgerelateerde verwerking:

Dit stelt de mens in staat eenvoudige dagelijkse gedragingen uit te voeren. De gedragsgerelateerde verwerking kan zowel inwendige als reflecterende (zie hieronder) reacties uitlokken en aanmoedigen. Hoe de website zich gedraagt, moet overeenkomen met de gedragingen van de gebruiker, maar ook zijn of haar mentale modellen en standpunten.

De reflecterende verwerking:

Hierbij komen bewuste overwegingen en reflecties op eerdere ervaringen aan te pas. Men kan dit niet via interactie of perceptie be�nvloeden, omdat geheugen en ervaringen uit het verleden hiervan op invloed zijn. Wel kennen mensen, aan de hand van de reflecterende verwerking, een bepaalde mening of waarde aan websites toe. Hoe zorg je als ontwerper er dan toch voor dat er een relatie tussen de bezoeker en website ontstaat voor langere termijn? Er moet een balans worden gevonden, tussen het stilistische en functionele, de website moet van symbolische waarde worden in het leven van personen. Wanneer het ontwerp van de website de motivaties en doelen van de gebruiker verwoord, ontstaat er een vergrote kans op het cre�ren van een reflecterende waarde bij de gebruiker.

De gebruikerservaring van een website moet eigenlijk harmonie zijn met de elementen van inwendige en reflecterende verwerking met een focus op de gedragsgerelateerde verwerking.

Op basis van deze drie verwerkingen kan men drie gebruikersdoelen identificeren, te weten:

Ervaringsdoelen: Hoe een gebruiker zich wil voelen:

Deze zijn eenvoudig, universeel, maar ook persoonlijk. Ze geven weer hoe iemand zich wil voelen tijdens het bezoeken van een website, en kunnen ook de kwaliteit van een interactie op een website weergeven. De doelen besteden aandacht aan de visuele karakteristieken van een website, de interactiviteit (bijv. geanimeerde overgangen, klik ratio van een knop) en het fysieke ontwerp. Als een website de bezoeker een oncomfortabel gevoel geeft, zakt de eigenwaarde van de persoon, en zullen ze zich beledigd gaan voelen. Hierdoor kunnen ze de gebruikerstaken niet meer effectief uitvoeren.
Interaction Designers moeten deze ervaringsdoelen vertalen naar vorm, gedrag, beweging en eventueel auditieve elementen die de juiste toon, emotie of gevoel communiceren op de website.

Hulpmiddelen: Mood en inspiratie boards (deze proberen visuele thema�s weer te geven, gebaseerd op persona�s attitudes en gedragingen).

Voorbeelden van ervaringsdoelen: Het gevoel hebben onder controle te zijn; de website cool of hip vinden, etc.

Einddoelen: Wat een gebruiker wil kunnen doen:

Deze doelen geven de achterliggende motivaties voor het uitvoeren van bepaalde gebruikerstaken weer, tijdens het bezoek aan de website. Een website kan helpen specifieke doelen (in)direct te voltooien. De einddoelen zijn de focus in een interactie ontwerp, informatie architectuur en functioneel ontwerp van een website. Het verwezenlijken van einddoelen zijn belangrijke factoren waarop gebruikers hun gehele ervaring baseren.
Interaction Designers moeten einddoelen gebruiken voor de fundering van de gedragingen van een website, dus ook voor de mogelijke uit te voeren taken en �look and feel� op de website.

Hulpmiddelen: Context scenarios en cognitieve �walk throughs�.

Voorbeelden van einddoelen: Ga op zoek naar mijn favoriete muziek; zorgen dat ik mijn taken voor zes uur af heb.

Levensdoelen: Wie een gebruiker graag wil zijn: Deze doelen geven de persoonlijke aspiraties van een gebruiker weer. Dit gaat eigenlijk verder dan de context van de website. Dit heeft te maken met dieperliggende motivaties van een gebruiker. Ze helpen te verklaren waarom een gebruiker probeert zijn of haar einddoelen te verwezenlijken. Het omschrijft de langere termijn verlangens, motivaties en karakteristieken van een persoon, die ervoor zorgen dat hij de website bezoekt.
Interaction Designers moeten levensdoelen vertalen in high-level systeemeisen, formele ontwerp concepten en branding.

Hulpmiddelen: Context scenarios, mood boards, etnografisch onderzoek, culturele modellen.

Voorbeelden van einddoelen: Het goede leventje leiden; het verwezenlijken van ambities.

Kortom, het bewust ontwerpen voor al deze niveaus van menselijke cognitie en emotie biedt meer potentie voor het creëren van meer bevredigende gebruikerservaringen.

Bronnen

Alan Cooper, Robert Reimann and David Cronin About Face: The essentials of Interaction Design 3

Be Sociable, Share!

• 
•