Toegankelijkheid is momenteel een veel besproken aspect van webdesign. Vaak blijkt echter dat de discussie zich beperkt tot toegankelijkheid voor mensen met een lichamelijke en/of verstandelijke handicap. Toegankelijkheid kunnen we echter ook breder zien. In dit artikel behandelen we vier invalshoeken op toegankelijkheid.
Toegankelijkheid vanuit vier invalshoeken?
Wat is toegankelijkheid eigenlijk? Toegankelijkheid betekent dat iedereen de functies van het internet kan gebruiken, ongeacht:
- Problemen ten gevolge van een lichamelijke en/of verstandelijke handicap;
- Problemen ten gevolge van ouderdom;
- Problemen ten gevolge van een vreemde taal;
- Problemen ten gevolge van de gebruikte hard- en software.
Problemen ten gevolge van een lichamelijke en/of verstandelijke handicap
Ongeveer vijftien procent van de bevolking (in Nederland toch al gauw circa 2.4 miljoen mensen) kampt met een handicap die het gebruik van internettoepassingen minder goed mogelijk maakt.
Deze handicaps zijn in te delen in vier categorieën:
- Visuele beperkingen (blindheid, slechtziend, kleurenblindheid, etc);
- Auditieve beperkingen (doofheid, hardhorendheid, etc);
- Lichamelijke beperkingen (RSI, verlamming, etc.);
- Verstandelijke beperking (dyslexie, ADHD, geheugenproblemen, etc.).
Voor deze groep mensen zijn er diverse hulpmiddelen om de markt zoals braille-leesregels, spraaksynthesizers, speciale toetsenborden en vergrootglas software. Deze werken echter vaak niet goed omdat onze internettoepassingen er niet op ingericht zijn. Vaak betreffen dit kleine aanpassingen zoals plaatjes voorzien van een beschrijvende tekst en het aangeven van de taal waarin de tekst is geschreven om onze toepassingen wel toegankelijk te maken.
Problemen ten gevolge van ouderdom
Over vijftien jaar is veertig procent van de Nederlanders ouder dan vijftig. Deze nieuwe senioren hebben niet alleen een leuk inkomen maar vooral een groot vermogen. En dat mag allemaal besteed worden. Toch spelen nog weinig ondernemers in op deze doelgroep. De KRO, toch gewend aan een oudere doelgroep, sneed zich in de vingers door de komedie “Toen was geluk nog heel gewoon” te schrappen. Een storm van protest van oudere kijkers bracht de omroep tot inkeer. De boodschap is duidelijk: ouderen laten zich niet meer in een hoekje zetten!
Rationaliteit hoort bij de vijftigplussers: de nadruk ligt op functionaliteit en niet op creativiteit. Goed voorbeeld is de nieuwe Siemens Gigaset E150, een telefoon met grotere toetsen en speciale alarmknop.
Willen we onze site toegankelijk maken voor de vijftigplussers dan zorgen we ervoor dat lettergroottes aanpasbaar zijn en dat we spaarzaam zijn met allerlei flitsende animaties. De informatie wordt op een rustige en overzichtelijke manier gepresenteerd.
Problemen ten gevolge van een vreemde taal
Een belangrijk kenmerk van het internet is dat grenzen tussen landen vervagen. Via internet bereikt u net zo gemakkelijk een leverancier uit Amerika als uit Appelscha. Voor de klant geldt natuurlijk hetzelfde. Zij kunnen kiezen uit een internationaal gezelschap van aanbieders. Als het Nederlandse bruna.nl dat ene boek niet heeft bestel ik het net zo gemakkelijk bij het Amerikaanse amazon.com. Maar is dat echter wel zo? De praktijk blijkt weerbarstiger.
Niet alleen het lezen van informatie in een vreemde taal is voor velen problematisch ook de verschillen in notatie van postcode, afmetingen, tijd en valuta kan voor problemen zorgen. Wie wel eens iets op een Amerikaanse site heeft besteld is vast wel al eens tegen het probleem aan gelopen. Zo wordt op Amerikaanse sites de bezoeker steevast gevraagd een staat en een tweeletter-negencijferige postcode in te vullen.
Een site die toegankelijk is voor deze groep mensen is een site die een taalkeuze biedt en die rekening houdt met de verschillende manieren van omgaan met adresgegevens en die valuta en afmetingen kan omrekenen naar het gewenste stelsel.
Problemen ten gevolge van de gebruikte hard- en software
Steeds meer apparaten worden ontsloten voor het Internet. Denk maar eens aan de nieuwe generatie mobiele telefoons, PDAs en routeplanners. Maar niet alleen in de hardware zien we allerlei ontwikkelingen. Ook op het gebied van software zijn er allerlei verschuivingen. Zo maken steeds meer mensen gebruik van RSS en is de nieuwe internetbrowser Firefox al 50 miljoen keer gedownload!
Het bouwen van een internettoepassing alleen voor microsoft internet explorer is niet meer voldoende. We moeten zorgen dat onze internettoepassing toegankelijk is via allerlei mogelijke denkbare apparaten. We noemen dit forward compatibility, hetgeen zoveel betekent als dat de internettoepassing kan worden benaderd door een breed scala aan browsers, printers en andere weergave-apparaten.
Argumenten voor toegankelijkheid
Organisaties kunnen niet meer heen om toegankelijkheid. Het toegankelijk maken van internettoepassingen vormt een belangrijke uitdaging voor de komende tijd. Een drietal argumenten kan genoemd worden om aan te geven waarom het voor organisaties noodzakelijk is om stil te staan bij toegankelijkheid.
Moreel-ethisch
In de eerste plaats is er het moreel-ethische argument. Organisaties die gelijke kansen voor iedereen hoog in hun vaandel hebben staan, moeten aandacht besteden aan en omgaan met toegankelijkheid om die gelijke kansen ook te realiseren. Het gaat hier feitelijk om sociale rechtvaardigheid.
Juridisch
Een tweede argument is juridisch van aard. In de Verenigde Staten en in Groot-Britannie is de toegankelijkheid van internettoepassingen per wet geregeld en zijn de eerste rechtszaken afgehandeld. In Europa is men wat terughoudender en geldt er een advies om toegankelijk te bouwen voor overheidswebsites. In Nederland zijn er wetten zoals de Wet Gelijke Behandeling en de Wet Arbeid Gehandicapte Werknemers die discriminatie tegengaan en gelijke kansen voor iedereen moeten bevorderen. Er is echter nog geen jurisprudentie geweest op dit vlak.
Economisch
Het derde en laatste argument is meer economisch van aard. Organisaties zullen zich moeten afvragen of zij uit de hele vijver van potentiële klanten vissen of dat hun netten selectief zijn afgesteld op paling, waardoor zij de forellen mislopen.
Twee andere positieve neveneffecten van toegankelijk bouwen zijn dat uw site gebruikersvriendelijker is en beter vindbaar is door de zoekmachines.
Er is een sterke relatie tussen de toegankelijkheid van een website en de gebruiksvriendelijkheid van een website. Er kan gesteld worden dat als een website toegankelijker wordt gemaakt, de website ook gebruiksvriendelijker wordt en andersom.
De voordelen van gebruikersvriendelijkheid op een rijtje:
- Gebruikers begrijpen het systeem sneller en bereiken eerder hun doelen;
- Gebruikers ervaren het bezoek als prettig, komen eerder terug en raden de website aan anderen aan;
- Gebruikers ontwikkelen vertrouwen in de website en het bedrijf;
- Gebruikers kunnen zonder hulp (telefonisch, e-mail) zaken op de website afhandelen.
Het andere bijkomende voordeel is de vindbaarheid. Zoekmachines zijn misschien wel de meest gehandicapte bezoekers die uw site ooit heeft gekend. Een toegankelijke site betekent een betere positie in de zoekmachines. Aangezien 85% van de internetbezoekers start met haar zoektocht op het internet bij een zoekmachine is dit bepalend voor het succes van uw website.
Een kleine investering met een hoog rendement.
Het toegankelijk maken van een website lijkt een kostbare en tijdrovende zaak. Dat is het echter niet. Wanneer op tijd rekening gehouden wordt met de beschikbare toegankelijkheidsnormen vergt het echter maximaal 5% meer tijd. Een kleine investering die vele voordelen heeft.
2 reacties op "Wat is het belang van toegankelijk bouwen?"
Dit is toch voor het eerst van mijn leven dat ik hoor dat ik met mijn linkshandigheid niet alleen gehandicapt ben, maar ook nog lichamelijk beperkt. Vandaar dat ik nooit wat kan vinden op internet. 🙂
Lichamelijk beperkt is misschien wat een zware bewoording (maar goed je moet wat om je argumenten onder het voetlicht te brengen).
Wat natuurlijk wel een feit is, is dat de meeste produkten niet zijn gemaakt voor mensen die linkshandig zijn. Zie ook [url=https://www.usabilityweb.nl/nieuwsbericht.php?id=145]Het probleem van de linkshandigen[/url]
Wat ik met het artikel probeer te zeggen is dat je toegankelijkheid uit de sfeer van de “gehandicapten” moet halen en dat je het ook vanuit een breder perspectief kunt rechtvaardigen.
Als je probeert te overtuigen denk ik dat je bij iedere handicap een pakkend voorbeeld moet kunnen noemen. Bij het gebruik van een braille leesregel ligt dat voor de hand. Ook problemen met muisgebruik zijn eenvoudig uit te leggen.
Bij linkshandigheid kan ik niets verzinnen dat verbetert door een toegankelijke website. Door linkshandigheid als argument te gebruiken loop je het risico dat de ‘beslisser’ denkt dat het allemaal wel meevalt.
Om het breder te maken gebruik ik zelf vaak apparaten als PDA’s als voorbeeld. Veel beslissers kunnen zich daar op z’n minst iets bij voorstellen.
Ja daar heb je een belangrijk punt. RSI en verlamming zijn wel te relateren aan toegankelijkheid, denk bijvoorbeeld aan grotere knopjes en menu-items om te bedienen. Bij linkshandigheid is dit inderdaad niet het geval, ik heb dat voorbeeld dan ook verwijdert uit het artikel.
Dus vanaf nu horen de linkshandigen er weer helemaal bij 😉
Ik wordt altijd blij als er dit soort artikelen verschijnen, er kan niet genoeg aandacht voor zijn! Kleine aanvulling is overigens dat er nog een economische reden te noemen is: lagere kosten! Bouwen op de juiste manier kan pagina’s opleveren die 60% kleiner zijn (scheelt weer hostingkosten), en aanpassingen zijn sneller en makkelijker door te voeren (zeker als je gebruik maakt van externe bouwers, levert een kortere bouwtijd aardig wat geld op!) Zie voor een mooi voorbeeld de case van minvws.nl op http://www.webrichtlijnen.overheid.nl. Die mogen trouwens ook gebruikt worden buiten de overheid, dus schroom niet 🙂
Ik weet niet of toegankelijk bouwen ook lagere bouwkosten met zich meebrengt. Al Elvira zegt dat pagina’s 60% kleiner worden, dan wordt er waarschijnlijk wel harder nagedacht over hoe die pagina’s gecodeerd worden. Mijns inziens kost dat neit minder tijd.
De economische reden is denk ik te verwaarlozen. Een paar MB meer of minder maakt niemand wat uit. Hooguit zal het bij mobiele verbindingen een rol kunnen spelen.
Toegankelijk bouwen betekent bewuster coderen en op meerdere aspecten testen. Waarschijnlijk kost dit alleen maar tijd. Een voordeel kan zijn dat de onderliggende code beter leesbaar is. Bij toekomstige aanpassingen kan dit wat zoekwerk besparen.
Als je al kunt spreken van een besparing dan is het vrijwel niet te meten, waardoor het geen bruikbaar argument is.
Nog even ter verduidelijking. Ik heb het hierboven over het ontwikkelproces. De vriendelijkheid voor een grotere doelgroep en zoekmachines kan wel wat opleveren, al blijft ook dat vrijwel niet in geld uit te drukken.
@Tobi
Ik denk dat het wel degelijk economisch voodeel op kan leveren. Mits je het goed doet natuurlijk. Door content en opmaak volledig te scheiden kun je gemakkelijker modulair werken en broncode recyclen. Hierdoor hoef je alleen de stylesheets maar opnieuw aan te passen. Een contactformulier is altijd hetelfde opgebouwd, een mailafriend, een sitemap, een linklijst, submenu e.d. evenzo.
@Henk
De voorbeelden die je gebruikt gaan volgens mij ook op voor ‘gewoon’ bouwen. Met hergebruiken bespaar je tijd maar je kunt ook ontoegankelijke onderdelen hergebruiken.
Met een beetje Frontpage kun je in korte tijd bestaande onderdelen knippen en plakken en ook nog de layout aanpassen.
Ik denk vooral dat de overige argumenten om toegankelijk te bouwen veel overtuigender zijn. Ze zijn minder makkelijk tegen te spreken en leveren ook nog meer op.
@Tobi
De overige argumenten leveren idd grote voordelen op. Maar het economisch voordeel is wel degelijk aanwezig doordat de code overzichtelijker is opgebouwd kun je aanpassingen sneller doorvoeren.
Dat er frontpage guru’s rondlopen die daar ook snel mee kunnen werken is duidelijk. Maar laten we stellen dat dat voordat we toegankelijk bouwden ook uit den boze was.
Even terugkomend op kleurenblindheid. Op deze [url=http://jfly.iam.u-tokyo.ac.jp/color/]site[/url] wordt erg helder uitgelegd wat nu eigenlijk kleurenblindheid is…
Goed verhaal. Ik vind het erg jammer dat fora zoals MSN-groepen plaatjes accepteren. Bij sommige fora zie je vooral plaatjes en nauwelijks tekst. Dat gaat ten koste van de inlaadtijd en het vergt meer zoekwerk voor de lezer. Ik vraag me af waarom mensen daaraan meedoen.
Goed punt, waarschijnlijk doen ze mee omdat ze het mooi vinden en daarbij niet denken vanuit het uitgangspunt toegankelijkheid. Goede regels omtrent forumgebruik en een goede moderator kunnen denk ik de leden van het forum “opvoeden”
Ik denk dat sommige fora juist daarom zo populair zijn. Geeft de gebruikers het gevoel dat ze het heft in handen hebben denk ik.
Daarom zijn de oude wysiwyg editors in content management systemen ook zo populair.
[i]…Organisaties kunnen niet meer heen om toegankelijkheid.[/i]
Dat heet wishfull thinking. Het economisch voordeel wordt erg overdreven. De getallen over het aantal visueel gehandicapten of mensen met een ‘andere’ computer zijn moeilijk te vertalen in een marktaandeel. Zelfs de bedrijven met het drempelvrij logo op de site hebben geen keiharde financiele afweging gemaakt. Daar ging het om sociale betrokkenheid en/of de behoefte zich als zodanig te profileren. Om visie dus.
@Carlo: [i]”Zelfs de bedrijven met het drempelvrij logo op de site hebben geen keiharde financiele afweging gemaakt. Daar ging het om sociale betrokkenheid en/of de behoefte zich als zodanig te profileren. Om visie dus.[/i]”
Zo zou het ook moeten, deze bedrijven zijn dan ook de voorlopers. Wil we echter ook de grote meerderheid overstag gaan dan zal er ook een economisch voordeel moeten zijn.
De rekensom is simpel hoe meer vis er in de vijver zit hoe meer je kunt vangen. De concrete vertaling naar marktaandeel is idd lastig te vertalen.
Wel kan ik meedelen dat na het toegankelijk maken van een website van een klant van ons diens bezoekersaantallen met 100% zijn gestegen, een verdubbeling dus.
“Wel kan ik meedelen dat na het toegankelijk maken van een website van een klant van ons diens bezoekersaantallen met 100% zijn gestegen, een verdubbeling dus.”
Als je uitgaat van 10% mensen met een functiebeperking waarvan – natte vinger – 5% moeite heeft met een ontoegankelijke website dan kunnen zij nooit die 100% stijging invullen.
Dat betekent dat het toegankelijk maken meer positieve bijwerkingen heeft: Snelheid, overzicht, aandacht voor de inhoud etc. Als je weet wat dat is, dan heb je al een veel beter verhaal om toegankelijkheid te verkopen. (Al heb je het waarschijnlijk alweer over usability.)
De discussie of je nu wel of niet meer verdient met die mogelijke 10% extra bezoekers wordt dan weer minder interessant.
@Tobi in theorie is het natuurlijk wel mogelijk dat een extra doelgroep van 5% een stijging in de bezoekersaantallen van 100% laat zien. Het hangt er maar niet vanaf hoe gewild je product of dienst is bij die extra doelgroep.
In dit geval gaat het echter om een bedrijf dat hoofzakelijk b2b opereert. De bezoekerstijging komt in dit geval dan ook niet van mensen met een functiebeperking maar door een betere positionering in zoekmachines. Het maakt nogal uit of je op de eerste of op de tweede pagina van google verschijnt.
Toegankelijkheid heeft mijn inziens meer voordelen dan het moreel-ethische aspect. De extra doelgroep van mensen met een functiebeperking kan een hele interessante niche zijn. Toegankelijkheid betekent echter ook dat je site bereikbaar is voor zoekmachines of andere randapparatuur zoals pda, wap en wie weet wat er in de toekomst allemaal verzonnen wordt.
In theorie kan het inderdaad. Als je bij de functiebeperkingen blijft denk ik dat het in praktijk niet vaak voor zal komen.
De bijwerkingen zijn inderdaad zeker zo belangrijk voor het toegankelijk maken van een site. Door die bijwerkingen te ‘verkopen’ is toegankelijkheid volgens mij ook makkelijker te verkopen.
Mensen met dyslexie, ADHD en geheugenproblemen hebben geen verstandelijke beperking, maar een stoornis in de hersenfunctie. De term ‘verstandelijke beperking’ is een moderne variant voor ‘verstandelijk gehandicapt’, voor die tijd werd het ‘geestelijk gehandicapt’ genoemd (en nog weer eerder werd deze groep onderverdeeld in debielen, imbecielen en mongolen, maar da’s alweer lang verleden tijd).
Je kunt dyslexie, ADHD en geheugenproblemen beter onder de noemer ‘informatieverwerkingsproblemen’ of ‘problemen met het verwerken van informatie’ zetten. Daarmee doe je niemand tekort en je beschrijft meteen de grote gemene deler die genoemde stoornissen hebben.
Plaats je reactie
Velden met een * zijn verplicht in te vullen