Boekrecensie: Emotional Design

Het boek begint en eindigt met een citaat afkomstig van de 19e eeuwse engelse schrijver en dichter William Morris Have nothing in your houses that you do not know to be useful, or believe to be beautiful. Produkten moeten useful en beautiful, bruikbaar en mooi zijn. Dat is het centrale thema waar het in dit boek om gaat. Norman, oprichter van de Nielsen-Norman Consulting groep, heeft zich jarenlang bezig gehouden met gebruikersvriendelijkheid van allerlei produkten. Zijn conclusie: produkten moet aan meer eisen voldoen dan alleen gebruikersvriendelijkheid, produkten moet naast gebruikersvriendelijk ook leuk zijn om te gebruiken.

Design vs Usability

De design-cultuur kenmerkt zich vooral door een tweedeling met aan de ene kant de designers en aan de andere kant de usability-experts. De designers willen dat alles er vooral fraai uitziet en de usability-experts vinden dit juist helemaal niet belangrijk, zij willen dat iets nut heeft en dat het gemakkelijk is om te gebruiken.

drie niveau’s van gebruikerservaring

In dit boek probeert Norman beide uitgangspunten te verenigen. Usable designs are not necessarily enjoyable to use. Het gaat er dus om om produkten te bouwen die én mooi én bruikbaar zijn.

Hij introduceert daartoe een drietal niveau’s waarop mensen produkten ervaren:
• Visceral (intuïtief niveau);
• Behavioral (gebruikersniveau);
• Reflective (beschouwelijk niveau).

Intuïtief niveau
Bij het intuïtieve niveau gaat vooral om de eerste emotie die een produkt opwekt. Dit verklaart bijvoorbeeld het succes van de achtbaan die de emotie van angst en het gevoel van adrenaline opwekt. Maar ook een fraai vormgegeven produkt brengt emoties te weeg. Zo kunnen we ons vewonderen over het uiterlijk van een produkt of worden van blij van muziek. De apple imac, de swatch en de smart zijn produkten die inspelen op het intuitieve niveau.

Gebruikersniveau
Bij het gebruikersniveau staat vooral het nut en de effectiviteit van een produkt centraal. Hierbij denken we bijvoorbeeld aan een bekerhouder in de auto, navigatiesystemen, de afstandsbediening of elektronisch bankieren. Het gebruikersniveau is van oudsher het domein van de usabilityprofessionals

Beschouwelijk niveau
Het beschouwelijke niveau is vooral een rationele en intellectuele bezigheid. Het gaat hierbij om de vraag of een produkt ook daadwerkelijk bijdraagt tot persoonlijke zingeving, uiteindelijk draait het om het persoonlijke verhaal dat een produkt vertelt. Kleding bijvoorbeeld of een auto appeleren aan dit niveau, maar denk ook aan produkten met een sterke emotionele waarde zoals familie-foto’s. Er zijn verhalen bekend van mensen die een brandend huis zijn ingerend om hun familiefoto’s te redden.

Een goed produkt speelt in op alle drie de niveau’s

In het boek geeft Norman tal van voorbeelden om het onderscheid en de overlap tussen de drie niveau’s te verduidelijken. Een goed produkt speelt in op alle drie de niveaus’s. Neem bijvoorbeeld de swatch horloge, deze ziet er fraai uit (intuïtief niveau) is nuttig en gemakkelijk te gebruiken (gebruiks niveau) en krijgt als het is geschonken door een dierbaar iemand ook een emotionele waarde (beschouwelijk niveau). Dit zijn produkten waar we in de loop van tijd echt van gaan ‘houden’, waar we als het ware niet meer zonder kunnen.

Invloed van design op het probleemoplossend vermogen

Het intuitieve en gebruikersniveau beïnvloeden elkaar ook. Zo is de emotionele gesteldheid erg bepalend voor de manier waarop iemand een probleem probeert op te lossen. Iemand die zich ontspannen en blij voelt is creatief en beter in het bedenken van alternatieven. Is iemand echter gespannen en angstig dan kan deze zich veel beter concentreren en focussen. Het eerste kan ertoe leiden dat we al snel een alternatieve oplossing vinden voor het probleem, dat laatste dat we ons blindstaren en het probleem helemaal niet oplossen.

Emoties en management

Voor het design-proces is de emotionele gesteldheid ook erg belangrijk. In de brainstorm-fase zijn veel alternatieven gewenst het is dan zaak een open-sfeer te creeeren waarin iedereen zich op zijn gemakt voelt. Moeten de puntjes echter op de i worden gezet dan is het beter om deadlines in te stellen die voor het gevoel net niet lekker aanvoelen omdat mensen zich dan beter kunnen concentreren om de taak af te ronden.

Norman’s obsessie voor robots

De rest van het boek behandelt de drie niveau’s voor o.a. Games en Robots. We zien duidelijk Norman’s obsessie voor Robots naar boven komen. Het tweede deel van het boek is vooral een herhaling van hetzelfde en het is een ware worsteling om door te komen. Norman had deze ruimte beter kunnen besteden aan de vraag hoe men produkten kan ontwerpen die aan alle drie de niveau’s voldoen. Dit is een gemiste kans. Al met al is het toch een zinvol boek om te lezen, met name de idee van drie niveau’s van ervaren spreekt mij erg aan.

Bestel bij bol.com: Emotional Design, Donald A. Norman

Be Sociable, Share!

• 
•